چاقی کودکان رایج ترین مشکل تغذیه ای جهان صنعتی به شمار می رود که می تواند اثرات منفی روانی و فیزیکی بر کودک داشته باشد. چاقی در کودکان یکی از موارد کلینیکی پیچیده بوده که معمولا بعلت اختلال شدید تغذیه ای می باشد. در آمریکا شیوع آن در کودکان و نوجوانان 20% گزارش شده است. لیکن در تمام دنیا رقمها رو به افزایش می باشد. به طوری که چرا کودکم چاق است؟ و راه درمان آن چیس؟ به یکی از دغدغه های والدین تبدیل شده است. خطر چاقی بسیاری از کودکان سنین بین 3 تا 10 سالگی را تهدید می کند. علت چاقی مولتی فاکتوریال بوده، عوامل ژنتیک، هورمونی و محیطی را در آن دخیل می دانند. اگر چرا کودکم چاق است، به یکی از دلنگرانی های شما تبدیل شده و به دنبال راه چاره می گردید، دایتون را بخوانید…
سبب شناسی چاقی در کودکان:
قانون اول ترمودینامیک می گوید چربی به این دلیل در بدن تجمع می یابد که دریافت انرژی بیشتر از مصرف انرژی باشد. حتی مقدار کمی انرژی اضافه می تواند در طولانی مدت منجر به اضافه وزن شود. برای مثال اگر فردی روزانه تنها ۱۵۰ کیلوکالری به رژیم و دریافتی خود اضافه کند، (مثلاً یک لیوان شیر پرچرب) در طول سال می‌شود ۵ هزار و ۵۰۰ کیلوکالری و این باعث می‌شود در طول سال فرد ۷۲ پوند وزن اضافه کند.
البته وزن گیری به همین سادگی نیست. در واقع بدن سیستم‌های تنظیم کننده بسیار پیچیده‌ای دارد که در طول زمان بتواند وزن را در یک مقدار مشخصی ثابت نگه دارد. سیستم‌های کنترل کننده مانند سیستم تنظیم اشتها، اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک و دیگر سیستم‌های کنترل کننده که حتی در کودکان چون درگیر فرآیند رشد هستند، این سیستم ها پیچیده تر است و به علاوه وابسته به سن و جنس هستند.
رفتار خوردن تشکیل شده از مجموعه‌ای از تصمیم گیری ها شامل شروع، ترکیب و زمانبندی وعده ها که این تصمیم گیری ها تحت تاثیر عوامل داخلی و خارجی بسیار زیادی هستند. سیستم های تنظیم کننده انرژی دریافتی و انرژی مصرفی، عدم موفقیت در نگهداری وزن کاهش یافته در طولانی مدت و تغییرات متابولیکی رفتاری به همراه تغییرات وزنی به شدت گویای این واقعیت هستند که وزن به طور بیولوژیکی کنترل می شود.
حتما بخوانید: زوایای پنهان چاقی و لاغری مفرط
از زرفی در حین کاهش وزن یا نگهداری وزن کاهش یافته سیستم عصبی اتونوم دچار تغییراتی می‌شود یعنی تون پاراسمپاتیکی افزایش و تون سمپاتیک کاهش می یابد. هورمون های تیروئیدی کاهش می یابند و همچنین کورتیزول افزایش می یابد و در واقع با این تغییرات بدن در نظر دارد از ذخایر انرژی که به صورت چربی ذخیره شده‌اند محافظت کند.
در آخر باید به این مسئله هم اشاره کنیم که در کل تعیین نیازمندی انرژی در بچه ها کار بسیار پیچیده‌ای است که در آن باید سرعت رشد، سایز بدن و سطح فعالیت فیزیکی لحاظ شود.
شروع چاقی با بیش غذایی قبل از تولد همراه است:
بیش غذایی قبل از تولد که اصطلاح علمی آن ماکروزومی است، نشان دهنده تغذیه بیش از حد در دوران جنینی است که با افزایش ذخیره چربی در دوران کودکی و خطر چاقی در بزرگسالی همراه است.
بیش غذایی با سندروم متابولیک در ارتباط است. اینطور نوزادان معمولاً در اثر دیابت بارداری که در آن قند به وفور در دسترس جنین قرار میگیرد و جنین را مستعد هایپرانسولینمی یا ذخیره زیاد چربی و ماکروزومیا می‌کند متولد می‌شوند. در واقع مواجهه پانکراس جنین با غلظت بالایی از گلوکز منجر به هایپرانسولینمیامی‌شود که در نتیجه آن ماکروزومیا ایجاد می شود.
تغییراتی که در بیش غذایی رخ می دهد:
این تغییرات اندک اندک رخ می‌دهند که در نتیجه آنها کالری به صورت چربی در بدن ذخیره می‌شود. یعنی افزایش سطح کورتیزول و مقاومت رسپتورهای انسولینی که نتیجه آن تولید و ذخیره چربی در بافت های چربی بدن است، اتفاق می افتد.
رابطه سیگار با چاقی کودک:
مطلب دیگر اینکه که اخیراً مطالعات نشان داده اند سیگار کشیدن در سه ماهه اول بارداری با افزایش ذخیره چربی در بدن و خطر فشار خون در کودکی همراه است. سیگار، از آنجاییکه جریلن خون را کم می کند، سبب می شود مواد غذایی مفید از مادر به جنین منتقل نشود و در نتیجه کودک مستعد چاقی ناشی از فقر و بدغذایی جنینی شود.
حتما بخوانید: علت اصلی همه گیری چاقی
ارتباط تغذیه بعد از تولد با چاقی کودک:
تاکنون مطالعات زیادی نشان دادند که تغذیه با شیر مادر حداقل به مدت ۴ ماه، حدود ۳۰ درصد، خطر چاقی در نوجوانی را کاهش می‌دهد که البته تضمین کننده کاهش خطر چاقی در بزرگسالی نیست. و اگرچه که مطالعات نشان داده اند، نحوه معرفی کردن غذا به رژیم غذایی نوزاد و حتی سهم چربی، پروتئین و کربوهیدرات ارتباطی با چاقی در بزرگسالی نداشته است، اما ایجاد یک الگوی صحیح غذایی از همان ابتدای نوزادی، دارای آثار بلندمدتی بر روی عادات سالم خوری است که این خود می‌تواند منجر به کاهش ذخیره چربی در بدن شود.
فعالیت بدنی هم به همین موازات مهم است و دیده شده تمام بیماری های مرتبط با چاقی را کاهش می دهد حتی اگر میزان چربی بدن کاهش نیابد. اگرچه که همیشه ارتباط منفی بین فعالیت بدنی و چاقی در سنین قبل از مدرسه دیده شده است، اما بین چاقی و ساعات تلویزیون نگاه کردن همیشه ارتباط مثبت وجود داشته چه از این لحاظ که موقع تلویزیون نگاه کردن، فعالیت بدن کاهش می‌یابد و چه از این نظر که آگهی‌های تلویزیونی مواد غذایی و میان وعده های چاق کننده نامناسب تبلیغ می کند. این دو مسئله تاکید می‌کنند که شروع زودهنگام فعالیت بدنی و ایجاد یک الگوی مناسب تغذیه از همان ابتدای نوزادی دارای آثار مفید درازمدتی بر سلامتی است.
حتما بخوانید: حذف چربیهای موضعی با رژیم غذایی
