هیپوگلایسمی چیست و چگونه درمان می شود

هیپوگلایسمی چیست و چگونه درمان می شود ، به طور طبیعی با خوردن غذا و ورود آن به معده هضم در معده آغاز می شود. به دنبال آن غذا در روده باریک به قند تجزیه شده و قند حاصل وارد جریان خون می شود. همزمان انسولین نیز توسط معده به داخل خون آزاد می گردد. نهایتاً گلوکز یا قند با کمک انسولین وارد سلول های بدن شده و جهت تولید انرژی و زنده ماندن آنها به کار می رود. اما در بعضی شرایط که عمدتأ در دیابت دیده می شود، سطح قند خون به زیر 70 میلی گرم بر دسی لیتر افت می کند و زنده ماندن سلول ها از جمله سلول های مغذی به خطر می افتند. آیا تا به حال به هیپوگلایسمی دچار شده اید؟ در این مقاله دایتون قصد دارد راجع به اینکه هیپوگلایسمی چیست و چگونه درمان می شود، صحبت کند…

هیپوگلایسمی به چه معناست؟

میزان طبیعی قند خون ناشتا برای یک فرد غیر دیابتی ۷۰ تا ۱۰۰ میلی گرم در دسی لیتر است.

مقادیر قند خون مطلوب برای افراد مبتلا به دیابت به شرح زیر می باشد:

•  قند خون ناشتا ۷۰ تا ۱۳۰ میلی گرم در دسی لیتر
•  قند خون پس از وعده غذایی کمتر از ۱۸۰ میلی گرم در دسی لیتر
•  قند خون دو ساعت پس از صرف غذا کمتر از ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیتر
•  قند خون دو ساعت بعد از صرف غذا در فرد عادی باید کمتر از ۱۲۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد ولی هدف مطلوب در بیماران دیابتی این است که این قند  به کمتر از ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیتر برسد.

زمانی که غلظت گلوکز خون به کمتر از ۶۰ تا ۷۰ میلی گرم بر دسی لیتر کاهش یابد، افت قند خون یا هایپوگلایسمی رخ خواهد داد.

حتما بخوانید: کم کاری تیروئید و ملاحظات تغذیه ای

علائم هیپوگلیسمی

علائم اولیه هایپوگلایسمی شامل حالت گیجی، رنگ‌پریدگی، عرق کردن، عصبی بودن، گرسنگی و ضعف می باشد. چنانچه سطح قند خون به زیر ۴۰ میلی گرم در دسی لیتر افت کند، اختلال در عملکرد سیستم عصبی مرکزی نظیر سردرگمی، بی‌حالی، صحبت کردن شل و غیرقابل کنترل و تغییرات خلق و خو تظاهر می یابد.

 علت افت قند خون

 از علل افت قند خون و هیپوگلایسمی می توان به موارد زیر اشاره نمود:

•  مصرف بیش از حد الکل، وجود الکل در خون با ایجاد یک مکانیزم خاص تولید گلوکز در کبد را متوقف می‌کند.
•  ورزش طولانی مدت
•  گرسنگی طولانی
• مصرف ناکافی مواد غذایی مثلاً در افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی
•  دریافت یک رژیم فقیر از کربوهیدرات
• مصرف برخی از داروها مانند مصرف داروی کینین، در افراد مبتلا به مالاریا یا مصرف سالیسیلات ها در افراد مبتلا به بیماری های روماتیسمی یا مصرف داروی پروپرانولول در افراد مبتلا به فشار خون بالا
•  ابتلابه برخی از بیماری‌های کبدی یا کلیوی
•  مشکل در غددی که ترشح کننده هورمون های تنظیم کننده قند خون هستند مانند: لوزالمعده، هیپوفیز و آدرنال
•  وجود توموری در پانکراس : اگر فردی با میزان انسولین طبیعی قند خون پایین بعد از صرف یک وعده غذایی غنی از کربوهیدرات داشته باشد، این می تواند نمایانگر وجود تومور در پانکراس وی باشد.
•  دیابت: اصلی ترین علت هایپوگلایسمی در بیماران دیابتی به قرار زیر است:

1.  عدم استفاده صحیح از انسولین
2.  نخوردن میان وعده
3.  افزایش فعالیت بدنی در افراد دیابتی که از انسولین و یا دیگر انواع داروهای خاص دیابت استفاده می‌کنند،  فعالیت بدنی می تواند سبب افت ناگهانی قند خون گردد. افت قند خون می‌تواند در هنگام ورزش بلافاصله پس از تمرین و یا حتی یک روز پس از تمرین آشکار گردد. بنابراین لازم است بیماران دیابتی قبل و بعد از فعالیت بدنی قند خونشان را بررسی کنند و اگر قند خون زیر ۸۰ باشد، احتمال افت قند خون بسیار زیاد است و عوارض جانبی خواهد داشت.

مصرف بیش از حد انسولین مصرف بیش از حد داروهای کاهنده قند خون:

از بین داروهای بیماران دیابتی همه باعث افت قند خون نمی شوند. مثلاً قرص متفورمین، قرص آکاربوز و قرص گلیتازون از علتهای افت قند نیستند و به عکس گلی بن کلامید یا گلی بورید درصورتی که بیش از حد مصرف شوند یا فرد بعد از مصرف آنها غذا نخورد، باعث افت قندخون خواهند شد.

درمان افت قند خون

درمان مناسب، مصرف کربوهیدرات های ساده و با جذب سریع است که به سرعت تبدیل به قند شده و جذب خون می گردند.

حتما بخوانید: زخم معده و درمان های غذایی

 به عبارت دیگر می توان برای درمان اولیه در فرد هوشیار مراحل زیر را به کار برد:

•  مصرف ۱۰ تا ۲۰ گرم کربوهیدرات ساده نظیر چند حبه قند، آب پرتقال یا آب سیب
• صبر کردن به مدت ۱۵ دقیقه و اندازه گیری مجدد قند خون
• اگر قند خون هنوز زیر ۷۰ میلی گرم بر دسی لیتر باشد و علائم هیپوگلیسمی مرتفع نشده باشد باید ۱۵ گرم دیگر کربوهیدرات مصرف نمود و این کار را ادامه داد تا قند خون طبیعی گردد
• هرگز نباید اجازه داد تا قندخون برای مدتی طولانی پایین بماند
•  منابع غذایی تامین کننده ۱۵ گرم کربوهیدرات عبارتند از نصف لیوان آب سیب و آب پرتقال، سه چهارم لیوان شربت زنجبیل، نصف لیوان نوشابه، یک قاشق غذاخوری شکر یا عسل، نصف لیوان ژلاتین معمولی، ۲ قاشق غذاخوری کشمش، ۵ عدد آبنبات سفت
• هنگامی که سطح قند خون به بالای۷۰ رسید، میتوان یک لیوان شیر کم چربی و نصف یک ساندویچ را مصرف نمود.

 چند نکته:

1. مصرف شکلات یا بیسکویت مناسب نیست چون این غذاها حاوی چربی فراوان هستند که باعث دیر جذب شدن قند موجود در آنها می‌شود.
2.  هنگام هایپوگلایسمی در مصرف غذاهای شیرین باید اعتدال رعایت شود زیرا مصرف بیش از حد و پشت سر هم این غذاها باعث بالا رفتن قند خون میشود.
3. در هایپوگلایسمی شدید هنگامی که بیمار قادر به بلعیدن نمیباشد، تجویز گلوکاگون یا گلوکز وریدی ضروری است.
4. گاهی بیماران هوشیار نیستند در این مواقع تزریق آمپولهای گلوکاگون به خصوص در مورد بیمارانی که انسولین تزریق می‌کنند، ضروری است. تزریق گلوکاگون زیر پوستی است و معمولاً یک بار تزریق برای برگرداندن بیمار به وضعیت عادی کافی است. اما اگر به هر دلیلی گلوکاگون موجود نباشد، لازم است سرم های تغلیظ شده قندی در اورژانس یا مراکز درمانی تزریق شود.
5.  بیماری که می‌خواهد ورزش کند، حتما باید صبحانه یا نهار خورده باشد و قبل از ورزش یک میان وعده مختصر مانند یک عدد سیب یا یک لیوان شیر میل کند. در طول  ورزش هر یک ساعت از این مواد غذایی استفاده کند.
6.  به بیمارانی که تصمیم دارند ورزش کنند، توصیه می‌شود که روز قبل میان وعده عصر یا آخر شب شان را بیشتر کنند و هنگام ورزش، دوز انسولین یا قرص را با نظر پزشک کاهش دهند. زیرا در فعالیت بدنی زیاد افت قند خون در بیمارانی که داروی انسولین مصرف می‌کنند، بیشتر است.
7.  بیماران دیابتی باید در هر شرایطی حتی اگر در سفر باشند، داروهایشان را به موقع استفاده کنند و نکته مهم دیگر اینکه همیشه باید با خود میان وعده همراه داشته باشند. میان وعده شامل ساندویچ‌های کوچک، سیب یا هر ماده غذایی است که اگر سر ساعت به غذا دسترسی نداشتند از آنها استفاده کند.