کنترل وزن و اهمیت آن در تغذیه و رژیم

کنترل وزن : وزن بدن از مجموعه استخوان، عضله، ارگان ها، مایعات بدن و بافت چربی تشکیل شده است. کنترل وزن یا در واقع حفظ وزن بدن در یک میزان ثابت، توسط مکانیسم های عصبی،هورمونی و شیمیایی و همینطور ژنتیک فرد انجام می شود که تعادل بین انرژی دریافتی و انرژی مصرفی را در محدوده نسبتأ دقیقی حفظ می کنند. هر گونه اختلالی در این زمینه به اختلال در کنترل وزن و نوسانات وزن منتهی می شود. اگر می خواهید با کنترل وزن و اهمیت آن در تغذیه آشنا شوید، در ادامه با دایتون همراه باشید

کنترل وزن به چه معنا است؟

در یک سوی طیف وزن، کم وزنی قرار دارد. کم وزنی در بعضی از گروه های سنی مثل کودکان یا افراد سالخورده، عواقب نا مطلوبی دارد و این دسته از افراد باید سریعا مورد بررسی قرار بگیرند. در انتهای دیگر طیف که معمولتر است، اضافه وزن و چاقی قرار دارد. در  مقوله کنترل وزن، وضعیت تغذیه ای مطلوب داخل رحمی جنین از اهمیت بالایی برخوردار است. کودکانی که قبل از تولد کم وزن هستند، وقتی در یک محیط پر از مواد غذایی قرار می گیرند ( شیر خشک یا شیر مادر ) ممکن است شروع به رشد سریع پس از تولد کنند. که این می تواند در آینده به چاقی منتهی شود.

نقش اجزاء و ترکیب بدن در کنترل وزن:

بدن به دو توده چربی شامل: مغز، مغز استخوان، بافت چربی و توده بدون چربی شامل : آب، پروتئین و مواد معدنی تقسیم می شود. توده بدون چربی که ماهیچه های بدن از مهمترین اجزاء آن هستند، در مردان بیشتر از زنان است  با افزایش فعالیت بدنی افزایش  و با افزایش سن کاهش می یابد. توده ماهیچه ای مهمترین تعیین کننده میزان متابولیسم بدن است و در صورتی که کاهش پیدا کند، مانع پیشرفت روند کاهش وزن خواهد شد. بنابراین به منظور کنترل وزن، باید کاری بکنیم که توده چربی بدن کم شود اما در توده ماهیچه ای بدن تغییری بوجود نیاید.

جالب است بدانید قسمت زیادی از توده ماهیچه ای بدن را آب تشکیل داده و تغییر در وضعیت هیدراتاسیون ( آب ) بدن، در روز می تواند منجر به نوسانات وزنی شود.

چربی بدن و کنترل وزن :

چربی کل بدن ترکیبی از چربی ضروری و ذخیره ای است که به طور مستقیم با سلامت ما و کنترل وزن در ارتباط است. چربی ضروری در مقادیر کم در مغز استخوان، قلب، ریه، کبد، کلیه ها، حتی عضلات و سیستم عصبی ذخیره شده. در مردان حدود 3 درصد از چربی بدن را چربی ذخیره ای و در زنان چون چربی پستان ها، لگن و رانها بیشتر است، 12 درصد ازچربی بدن را تشکیل می دهد. چربی ذخیره ای همان چربی موجود در بافت چربی است که زیر پوست و اطراف اندام های داخلی بدن قرار گرفته و بدن در برابر کمبود انرژی، سرما و ضربه محافظت می کند.

کل چربی بدن که هم شامل چربی ضروری و هم چربی ذخیره ای می شود، در مردان معادل 18 تا 24 درصد و در زنان 25 تا 31 درصد است. البته در ورزشکاران مرد به 2 تا 5 درصد و ورزشکاران زن به 10 تا 13 درصد کاهش می یابد.

نقش چربی سفید و قهوه ای در کنترل وزن :

بافت چربی سفید عمدتأ از تری گلیسرید تشکیل شده و ذخیره کننده انرژی در بدن است. چنانچه مقدار آن بیشتر از حد نرمال شود، به چاقی منجر می شود. اما بافت چربی قهوه ای که مقدار آن در بدن بسیار کم است، در بدن کودکان نقش تولید گرما و در بزرگسالان نقش چربی سوزی و کنترل مصرف انرژی دارد. این بافت اساسأ زیر کتف قرار دارد.

چه چیزی وزن را کنترل می کند:

سلول های چربی وزن را کنترل می کنند. آنها مثل هر سلول دیگری در بدن ما، از هسته، لایه بسیار نازکی از سیتوپلاسم  تشکیل شده اند. همچنین دارای لایه بزرگی از چربی مایع هستند؛ این سلول ها می توانند تا 95 درصد حجم شان چربی ذخیره کنند. چاقی در نتیجه افزایش حجم یا افزایش تعداد سلول های چربی و یا ترکیبی از هر دو ایجاد می شود. جالب است بدانید به چاقی ایجاد شده در اثر افزایش تعداد سلول های چربی، هیپرپلازی گفته می شود که مختص چاقی دوره کودکی و اوایل نوجوانی است. این نوع چاقی بسیار مقاوم به درمان است و فرد را به یک بزرگسال چاق تبدیل می کند. اما چاقی در دوره بزرگسالی به علت افزایش حجم سلول های چربی است که البته کنترل وزن آن هم ساده تر است با رو ش های تغییر شیوه زندگی قابل درمان است.